Pripravil: Mons. Štefan Vrablec, Mgr. Bartolomej Juhás, SDB 2002

Podľa: CATECHISMUS CATHOLICAE ECCLESIAE, LIBRERIA EDITRICE VATICANA 1997

CATECHISMUS CATHOLICAE ECCLESIAE

1877 – 1948

CAPUT SECUNDUM

COMMUNITAS HUMANA

1877 355

Generis humani vocatio est imaginem Dei manifestare et ad unius Filii Patris imaginem transformari. Haec vocatio formam induit personalem, quia unusquisque ad beatitudinem divinam vocatur ingrediendam; ipsa etiam ad communitatis humanae refertur summam.

Articulus I

PERSONA ET SOCIETAS

I. Indoles communitaria vocationis humanae

1878 1702

Omnes homines ad eumdem vocantur finem, ad Ipsum Deum Quaedam exsistit similitudo inter Personarum divinarum unitatem et fraternitatem quam homines inter se debent instaurare in veritate et amore.[1] Amor proximi ab amore in Deum est inseparabilis.

1879 1936

Persona humana sociali eget vita. Haec pro illa aliquid adventicium non constituit, sed eius naturae exigentiam. Homo, commercio cum aliis, mutuis officiis et colloquio cum fratribus, omnes suas excolit facultates; sic suae respondet vocationi.[2]

1880 771

Societas quaedam est personarum summa organice religatarum quodam unitatis principio quod unamquamque earum superat Societas, coetus simul visibilis et spiritualis, in tempore perdurat: praeteritum assumit et futurum praeparat. Per illam, unusquisque homo «heres» constituitur, «talenta» recipit quae suam ditant identitatem et quorum fructus ipse augere debet.[3] Iusta ratione, unusquisque se devovere debet communitatibus quarum est particeps et auctoritates revereri quae pro bono communi habent officium.

1881 1929

Unaquaeque communitas suo scopo definitur et consequenter regulis oboedit specificis, sed «principium, subiectum et finis omnium institutorum socialium est et esse debet humana persona».[4]

1882 1913

Quaedam societates, sicut familia et civitas, naturae hominis immediatius correspondent. Ei sunt necessariae. Ut quam plurimorum participatio in vita sociali foveatur, oportet creationi favere sociationum et institutionum liberae electionis «ad res oeconomicas atque sociales, ad animi cultum atque relaxationem, ad res gymnicas, ad variarum artium professionem, ad rationes politicas; quae sive ad unam tantum nationem, sive ad universas [...] [attineant] gentes»,[5] Haec «socializatio» simul tendentiam exprimit naturalem quae homines impellit ad se consociandos, ut consequantur scopos qui individuales superant capacitates. Eadem qualitates auget personae, praesertim eius sensum aggrediendi incepta et responsabilit Adiuvat ad eius tuenda iura.[6]

1883 2431

Socializatio pericula etiam exhibet. Nimis compulsus interventus Status potest libertati et inceptis minari personalibus. Doctrina Ecclesiae principium sic dictum subsidiarietatis elaboravit. Secundum illud asseritur «superioris ordinis societatem invadere non debere societatis ordinis inferioris in interiorem vitam et eam propriis officiis exuere, quae ex contrario est potius in necessitatibus sustimenda et adiuvanda, ut eius actio cum reliquis sodalibus partibus componatur, videlicet in bonum commune conversa»>.[7]

1884 307, 302

Deus exercitium omnium potestatum Sibi soli retinere noluit. Unicuique creaturae munera remittit quae ipsa capax est exercendi, secundum capacitates suae propriae naturae. Hic gubernationis dus in vita sociali est imitandus. Modus quo Deus agit in mundo gubernando, qui tantam considerationem erga humanam testatur libertatem, sapientiam deberet inspirare eorum qui communitates gubernant humanas. Hi se tamquam divinae providentiae ministri gerere debent.

1885

Subsidiarietatis principium omnibus collectivismi opponitur formis. Limites signat interventui Status. Relationes inter individua et societates in harmoniam ducere quaerit. Tendit ad verum ordinem instaurandum internationalem.

II. Conversio et societas

1886 1779, 2500

Societas prorsus est necessaria ut vocatio humana ad effectum adducatur. Ad hunc obtinendum scopum, oportet iustam valorum observari hierarchiam quae «materialia ac naturalia interioribus et spiritalibus subiciat»:[8]

«Hominum igitur societas [...] primum omnium tamquam res quaedam ad animum praesertim pertinens est habenda; per quam homines, veritatis lumine collustrante, rerum cognitiones inter se communicent; iura sua vindicare et officia exsequi possint; ad bona animi appetenda incitentur; e qualibet re decora, cuicuimodi ipsa est iustam voluptatem mutuo capiant; perpetua voluntate inclinent ad optima ipsorum quaeque in alios transfundenda; studiose spectent ad aliorum animi bona in animum suum convertenda. Quae quidem bona simul afficiunt, simul omnia dirigunt, quae ad doctrinas, ad rem oeconomicam, ad civium coniunctionem, ad rei publicae progressus et disciplinam, ad legum praecepta, ad reliquas denique partes pertinent, quae extrinsecus hominum communitatem constituunt continenterque explicant».[9]

1887 909, 1869

Mediorum et finium inversio[10] quae pervenit usque ad valorem finis ultimi tribuendum ei quod solum medium est in illum concurrens, vel ad personas considerandas tamquam mera media relate ad finem, iniustas generat structuras quae «arduam vel fere impossibilem reddunt vitae rationem christianam, praeceptis summi Legislatoris congruentem»[11]

1888 407, 1430

Oportet igitur ad spirituales et morales capacitates personae accurrere et ad pcrmanentem exigentiam interioris conversionis eius, ut sociales obtineantur mutationes quae revera in eius sint servitium. Prioritas conversioni cordis agnita nullo modo eliminat, sed e contra imponit obligationem afferendi institutis et vitae condicionibus, cum ipsae ad peccatum incitant, sanationes convenientes ut ad iusti normas conformentur, ne bono obsint, sed illi faveant.[12]

1889 1825

Sine gratiae auxilio, homines nescirent «semitam saepius angustam dispicere inter animum pusillum malis cedentem hinc et illine vim quae mala illa duplicat cum sese decipiat eadem vincere posse»,[13] Ea caritatis est via, scilicet, amoris Dei et proximi. Caritas maximum constituit praeceptum sociale. Alium reveretur eiusque iura. Praxim exigit iustitiae et solummodo ipsa nos eius reddit capaces. Vitam inspirat donationis sui: «Quicumque quaesierit animam suam salvam facere, perdet illam; et, quicumque perdiderit illam. vivificabit eam» (Lc 17,33).

Compendium

1890 Quaedam exsistit similitudo inter Personarum divinarum unitatem et fraternitatem quam homines inter se debent instaurare.

1891 Persona humana, ut sese secundum suam excolat naturam, vita eget sociali. Quaedam societates, sicut familia et civitas, naturae hominis immediatius correspondent.

1892 «Principium, subiectum et finis omnium inslitutorum socialium est et esse debet humana person».[14]

1893 Ampla in associationibus et institutionibus liberae electionis fovenda est parlicipatio.

1894 Secundum subsidiarietatis principium, neque Status neque ulla amplior societas inceptum et responsabilitatem personarum et corporum intermediorum debent substituere.

1895 Societas exercitio virtutum favere debet, non illi obesse. Iusta valorum hierarchia eam inspirare debet.

1896 Ubi peccatum atmospheram pervertit socialem, oportet ad cordium conversionem et ad Dei gratiam accurrere. Caritas as iustas impellit reformationes. Quaestionis socialis solutio extra Evangelium non hahetur.[15]

Articulus 2

IN VITA SOCIALI PARTICIPATIO

I. Auctoritas

1897 2234

«Hominum societas neque bene composita, neque bonorum fecunda esse potest, nisi ei adsint qui, auctoritate legitima decorati, instituta servent et, quantum est satis, in omnium commoda operam curamque impendant suam».[16]

«Auctoritas» appellatur qualitas propter quam personae vel instituta hominibus leges ferunt atque mandata, et ex parte eorum oboedientiam exspectant.

1898

Omnis humana communitas auctoritate eget, quae eam regat,[17] Haec in natura humana suum invenit fundamentum. Ad civitatis unitatem est necessaria. Eius munus consistit in bono communi societatis, in quantum fieri potest, tuendo.

1899 2235

Auctoritas, quae ab ordine morali postulatur, a Deo procedit: «Omnis anima potestatibus subdita sit. Non est enim potestas nisi a Deo; quae autem sunt, a Deo ordinatae sunt. Itaque, qui resistit potestati, Dei ordinationi resistit; qui autem resistunt Ipsi, sibi damnationem acquirent» (Rom 13,l-2).[18]

1900 2238, 2240

Oboedientiae officium omnibus iniungit ut auctoritati honores tribuantur, quae illi debentur, atque ut personae qiiae eius munus exercent, observantia et, pro earum meritis, gratitudine et benevolentia circumdcntur.

Apud sanctum Clementem Romanum Papam invenitur oratio, omnium antiquissima, pro auctoritate politica:[19]

Eis «da, Domine, sanitatem, pacem, concordiam, firmitaten, ut imperium, quod Tu iis dedisti, sine offendiculo administrent. Tu enim, Domine, caelestis rex saeculorum, filiis hominum das gloriam et honorem et potestatem eorum, quae in terra sunt; Tu, Domine, dirige consilium eorum secundum id, quod bonum et beneplacitum est in conspectu Tuo, ut potestatem a Te datam in pace et masuetudine pie administrantes propitium Te habeant».[20]

1901 2242

Dum auctoritas ad ordinem a Deo determinatum pertinet, oportet ut «regiminis determinatio et moderatorum designatio libe rae civium voluntati relinquantur».[21]

Politicorum regiminum diversitas moraliter admitti potest, dummodo ad bonum legitimum concurrant communitatis quae ea assumit. Regimina, quorum natura legi naturali, ordini publico et personarum iuribus fundamentalibus contraria est, bonum commune nationum, quibus illa imponuntur, nequeunt revera consequi.

1902 1930, 195l

Auctoritas suam legitimitatem moralem ex seipsa non elicit Tyrannice se gerere non debel, sed pro bono operari communi «ut vis moralis, quae libertate et suscepti officu onerisque conscientia nititur»:[22]

«Lex humana intantum habet rationem legis inquantum est secundum rationem lectam et secundum hoc manifestum est quod a Lege aeterna derivatur Inquantum vero a ratione recedit sic dicitur lex iniqua: et sic nori habet rationem legis sed magis violentiae cuiusdam».[23]

1903 2242

Auctoritas legitime exercetur solummodo si bonum quaerit commune coetus, de quo agitur, et ad illud consequendum media adhibet moraliter licita. Si eveniat ut rectores leges edicant iniustas vel consilia ordini morali capiant contraria, talia mandata conscientias obligare rion possent, «Tunc auctoritas ipsa plane corruit, et foeda sequitur iniuria».[24]

1904

«Idcirco satius est compensari omnem potcstatem cum aliis muneribus imperiisque quae eiusdem servent fines. Hoc est „Civitatis iuris“ principium, in qua non arbitrariae voluntates hominum, at leges potissimum dominantur».[25]

II. Bonum commune

1905 801, 1881

Secundum socialem hominis naturam, bonum uniuscuiusque necessario conexum est cum bono communi. Hoc definiri nequit nisi in relatione ad personam humanam:

«Ne in vobismet ipsis involuti vobis solis vivatis tamquam iam iustificati, sed in unum convenientes conquiratis id, quod omnibus prodest».[26]

1906

Ut bonum commune oportet intelligere «summam earum vitae socialis condicionum, quae tum coetibus, tum singulis membris permittunt ut propriam perfectionem plenius atque expeditius consequantur».[27] Bonum commune interest ad omnium vitam. Ex parte uniuscuiusque prudentiam exigit, et adhuc magis ex parte eorum qui auctoritatis exercent munus. Tria elementa essentialia implicat:

1907 1929, 2106

Imprimis observantiam personae qua talis suponit. Propter bonum commune, publicae potestates iura personae humanae fundamentalia et non alienabilia observare tenentur. Societas unicuique ex suis membris permittere debet, suam vocationem in rem perducere. Singulatim, bonum commune in condicionibus exstat libertates naturales exercendi quae necessariae sunt ut vocatio excolatur humana: ut ius, ad agendum iuxta rectam suae conscientiae normam, ad vitae privatae protectionem atque ad iustam libertatem etiam in re religiosa ».[28]

1908 2441

Secundo, bonum commune ipsius coetus prosperitatem socialem exigit et incrementum. Incrementum est omnium officiorum socialium compendium Utiqne ad auctoritatem pertinet, propter bonum commune, inter varia particularia commoda decernere. Sed unicuique debet accessibile reddere id quo ille ad vitam vere humanam ducendam eget: victum, veslitum, sanitatem, laborem, educationem et culturam, congruam informationem, ius ad familiam condendam,[29] etc.

1909 2304, 2310

Bonum commune denique pacem implicat, id est, iusti ordinis stabilitatem et securitatem. Supponit igitur auctoritatem, honestis mediis, securitatem praestare societatis atque illam membrorum eius. Stabilit ius ad legitimam personalem defensionem et collectivam.

1910 2244

Si unaquaeque humana communitas bonum possidet commune quod ei permittit se qua talem agnoscere, in communitate politica impletio talis boni invenitur plenissima. Ad Statum pertinet commune societatis civilis. civium et corporum intermediorum bonum defendere et promovere.

1911 2438

Humanae dependentiae arctiores fiunt. Ad universum mundum paulatim extenduntur. Familiae humanae unitas, membra gregans quae eadem naturali fruuntur dignitate, bonum commune univeisale implicat. Hoc organizationem communitatis nationum exigit capacem «variis hominum necessitatibus pro sua parte [...] [providendi] tam in vitae socialis campis ad quos pertinent victus, sanitas, educatio [...], quam in nonnulis condicionibus particularibus quae alicubi oriri possunt, ut sunt necessitas [...] aerumnis profugorum per universum mundum dispersorum occurrendi, vel etiam migrantes corumque familias adiuvandi».[30]

1912 1881

Bonum commune ad personarum semper ordinatur progressum: «Rerum ordinatio ordini personarum subiicienda est et non e converso».[31] Hic ordo in veritate fundatur, super, iustitiam aedificatur, amore vivificatur.

III. Responsabilitas et participatio

1913

Participatio est voluntaria et generosa obligatio personae in socialibus commerciis. Necessarium est, omnes, unumquemque pro loco quem aliquis occupat et munere quo fungitur, in bono communi promovendo participare. Hoc officium dignitati inhaeret personae humanae.

1914 1734

Participatio imprimis fit per susceptionem oneris in partibus quarum responsabilitas personalis assumitur: homo per curam cationi familiae suae impensam, per conscientiam in labore suo rum et societatis bonum participat.[32]

1915 2239

Cives debent, quantum possibile est, activam in vita publica sumere partem. Huius participationis modi ab alia in aliam nationem vel ab alia in aliam culturam diversi esse possunt. «Laudanda est autem ratio agendi nationum, in quibus pars quam maxima civium in vera libertate rerum publicarum particeps fit».[33]

1916 1888, 2409

Omnium participatio in labore pro bono communi, sicut omne ethicum officium, sociorum socialium conversionem implicat incessanter renovatam. Fraus vel alia effugia, quibus a legis obligationibus et a socialis officii praescriptis quidam sese evadunt, firmiter damnanda sunt, quia cum exigentiis iustitiae componi nequeunt Oportet progressum curare institutionum quae condiciones vitatae humanae efficiunt meliores.[34]

1917 1818

Ad eos, qui munus auctoritatis exercent, pertinet afirmare valores qui membrorum coetus fiduciam alliciunt illaque incitant ut in servitium suorum panum se ponant. Participatio ab educatione incipit alque cultura «Iure arbitrari possumus futuram humanitatis sortem in illorum manibus reponi, qui poteris qenerationibus vivendi et sperandi rationes tradere valent».[35]

Compendium

1918 «Non est [...] potestas nisi a Deo quae autem sunt a Deo ordinatae sunt» (Rom 13,1).

1919 Omnis humana communitas auctoritate eget ut conservetur et augeatur.

1920 «Patet [...] communitatem politicam et auctoritatem publiccam in natura humana fundari ideoque ad ordinem a Deo praefintum pertinere».[36]

1921 Auctoritas legitima exercetur, si ad bonum commune societatis persequendum applicatur. Ad illud obtinendum media adhibere, quae moraliter admitti possint.

1922 Regiminum politicorum diversitas legitima est dummodo ad commumtatis bonum concurrant.

1923 Auctoritas politica intra ordinis moralis limites debet protendi et condiciones tueri ad libertatis exercitium.

1924 Bonum commune complectitur «summam earum vitae socialis conditionum, quae tum coetibus, tum singulis membris permittunt ut propriam perfectionem plenius atque expeditius consequantur».[37]

1925 Bonum commune tria elemenla implicat essentialia: iurium fundamentalium personae observantiam et promotione; prosperitatem seu bonorum spiritualium et temporalium societatis mentum pacem et securitatem coetus eiusque membrorum.

1926 Personae humanae dignitas inquisitionem implcat boni communis. Unusqiusque curare debet ut instituta suscitentur et sustineantur, quae vitae humanae condiciones meliotes efficiant.

1927 Ad Statum pertinet civilis societatis bonum commune defendere promovere. Commune totius familiae humanae bonum requirit quamdam societatis internationalis organizationem.

Articulus 3

lUSTITIA SOCIALIS

1928 2832

Societas iustitiam praestat socialem, cum condiciones adimplet quae associationibus et singulis individuis id obtinere permittunt quod illis secundum eorum naturam eorumque vocationem debetur. Iustitia socialis cum bono communi et cum auctoritatis conectitur exercitio.

I. Personae humanae observantia

1929 1881

Iustitia socialis non nisi in observantia transcendentis dignitatis hominis obtineri potest. Persona ultimus est scopus societatis quae ad illam ordinatur:

Personae humanae dignitatis «defensio et provectio a Creatore nobis sunt commissae, et [...] [illius] proprie debitores sunt viri et mulieres, pro suscepto munere, quovis historiae tempore»,[38]

1930 1700, 1902

Personae humanae observantia observantiam implicat iurium quae ab eius, tamquam creaturae, procedunt dignitate. Haec iura sunt praevia societati eique imponuntur. Legitimitatem fundant moralem omnis auctoritatis: societas, illa irridens vel illa in sua 1egislatione positiva agnoscere renuens, suam propriam moralem legitimitatem labefacit.[39] Sine tali observantia, auctoritas solummodo vi vel violentiae potest inniti, ad suorum subditorum obtinendam dientiam. Ad Ecclesiam pertinet haec iura in memoriam hominum bonae voluntatis revocare, eaque ab abusivis vel falsis distinguere vindicationibus.

1931 2212, 1825

Personae hurnanae observantia observantiam huius supponit principii: «ut singuli proximum, nullo excepto, tamquam „alterum seipsum“ considerare debeant, de eius vita et de mediis ad illam degendam necessariis rationem imprimis habentes».[40] Nulla legislatio timores praeiudicia, superbiae et caeci sui amoris («egoismi») habitus qui institutioni adversantur societatum vere fraternarum, per se ipsam posset eliminare. Hi agendi modi solum caritate cessant quae in unoquoque homine «proximum», fratrem invenit.

1932 2449

Officium se efficiendi proximum alius eique active serviendi adhuc urgentius fit, quo ille est indigentior, in quacumque id sit ratione. «Quamdiu fecistis uni de his fratribus meis minimis mihi fecistis» (Mt 25,40).

1933 2303

Idem officium extenditur ad illos qui aliter ac nos cogitant vel agunt. Christi doctrina eo usque pervenit ut offensarum requirat veniam. Eadem praeceptum amoris, quod proprium est novae Legis, ad omnes extendit inimicos.[41] Liberatio in Evangelii spiritu cum odio inimici tamquam personae incompossibilis est, non tamen cum odio mali quod ille tamquam inimicus peragit.

II. Aequalitas et differentiae inter homines

1934 225

Omnes homines, ad unius Dei imaginem creati, eadem anima rationali praediti, eamdem habent, naturam eamdemque originem. Sacrificio Christi redempti, omnes appellantur ad eamdem beatitudinem divinam participandam: omnes ergo eadem gaudent dignitate.

1935 357

Aequalitas inter homines essentialiter corum dignitati personali innititur iuribusque quae ex ea manant:

«Omnis [...] discriminandi modus in iuribus personae fundamentalibus, sive socialis sive culturalis, ob sexum, stirpem, colorem, socialem condicionem, linguam aut religionem, superandus et removendus est, utpote Dei proposito contrarius».[42]

1936 1879

Homo, cum in mundum venit, non omnibus gaudet quae ad vitae suae, corporalis et spiritualis, progressionem sunt necessaria. Ipse aliis eget. Differentiae apparent quae cum aetate, cum capacitatibus physicis, cum habilitatibus intellectualibus et moralibus, cum commerciis quibus quisque potuit perfrui, cum distributione divitiarum sunt conexae.[43] «Talenta» non aequaliter distribuuntur.[44]

1937 340, 791, 1202

Hae differentiae ad propositum pertinent Dei qui vult alium ab alio ea recipere quibus eget, illosque, quibus «talenta» praesto sunt particularia, ea illis communicare qui eisdem egent. Differentiae personas ad generositatem, ad benevolentiam et ad communicationem excitant et saepe obligant; culturas stimulant ut aliae alias locupletent:

«Cur tam diversas posui [virtutes] ut uni non omnes praebeam, sed huic aliam istique aliam particularem? [...] Alii caritatem praecipue dabo; alii, iustitiam; huic, humilitatem; isti, fidem vivam. [...] Atque ita multa dona et gratias virtutis aliarumque rerurn spiritualium et corporalium [...] ego cum maxima inaequalitate omnia distril in uno non omnia posui, ut necessario habeatis occasionem exercendi caritatem, alii relate ad alios; [...] volui alium alio egere e esse ministros pro administratione gratiarum atque donorum quae a me receperunt»[45]

1938 2437, 2317

Etiam iniquae inaequalitates exsistunt quae millia millium virorum et mulierum percutiunt. Ipsae Evangelio aperte contradicunt:

«Aequalis personarum dignitas postulat ut ad humaniorem quam vitae condicionem deveniatur. Etenim nimiae inter membra vel populos unius familiae humanae inaequalitates oeconomicae et sociales scandalum movent, atque iustitiae sociali, aequitati, nae humanae dignitati, necnon paci sociali et internationali adversantur».[46]

III. Humana solidarietas

1939 2213, 360

Solidarietatis principium, quod etiam «amicitiae» vel «caritatis socialis» nomine enuntiatur, exigentia est directa humanae et christianae fraternitatis:[47]

Erroris caput «primum, tam late in praesens pernicioseque vilgatum, oblivione continetur mutuae illius hominum necessitudinis caritatisque, quam quidem cum communis origo postulat, ac rationabilis omnium hominum naturae aequalitas, ad quaslibet iidem gentes pertineat, tum Redemptionis sacrificium praecipit, quod Christus Dominus, expiandis animis Aeterno Patri in ara crucis obtulit».[48]

1940 2402

Solidarietas imprimis in bonorum manifestatur distributione et in remuneratione laboris. Conatum etiam implicat pro ordine sociali iustiore in quo tensiones melius possint resolvi et in quo ipsae exitum conciliatum possint facilius invenire.

1941 2317

Problemata socialia et oeconomica solvi nequeunt nisi cum omnium solidarietatis formarum adiutorio: solidarietatis pauperum inter se, divitum et pauperum, operariorum inter se, eorum qui in negotio laborem locant et eorum qui in eo illum recipiunt, soliderietatis inter nationes et inter populos. Internationalis solidarietas est ordinis moralis exigentia. Mundi pax parlim ex ea pendet.

1942 1887, 2632

Solidarietatis virtus bonorum materialium ambitum excedit. Ecclesia spiritualia fidei distribuens bona, bonorum temporalium progressionem insuper adiuvit, cui saepe novas aperuit vias. Sic, per saeculorum decursum, verbum Domini ad effectum est deductum: «Quaerite autem primum Regnum Dei et iustitiam eius, et haec omnia adiicientur vobis» (Mt 6,33):

«Ac si, abhinc duo millia annorum, in anima Ecclesiae, sensus responsabilitatis collectivae omnium pro omnibus non vivat et perseveret, ex quo usque ad heroicam caritatem moti sunt et moventur spiritus, nempe monachi agricolae, servorum liberatores, infirmorum sanatores, fidem civilem cultum et scientiam omnibus aetatibus omnibusque gentibus afferentes, ad condiciones sociales creanda solae sunt capaces vitam homine et christiano dignam efficiendi possibilem et facilem».[49]

Compendium

1943 Societas iustitiam praestat socialem, cum condiciones adimplet quae associationibus et singulis individuis id obtinere permitunt quod illis debetur.

1944 Personae humanae observantia alterum tamquam «alterum scipsum» considerat. Eadem observantiam supponit iurium fundamentalium, quae ex intrinseca personae profluunt dignitate.

1945 Aequalitas inter homines eorum dignitati personali innititur iuribusque quae ex ea derivantur.

1946 Differentiae inter personas ad consilium pertinent Dei qui vult nos mutuo aliis egere. Illae cantatem debent excitare.

1947 Aequalis personarum humanarum dignitas conatum exigit ad nimias inaequalitates sociales et oeconomicas reducendas. Eadem ad iniquarum inaequalitatum impellit suppressionem..

1948 Solidarietas virtus est eminenter christiana. Bonorum spiritualium adhuc magis quam materialium exercet participationem.

[1] Cf CONCILIUM VATICANUM II. Const. past. Gaudium et spes, 24: AAS 58 (1966) 1045.

[2] Cf CONCILIUM VATICANUM II. Const. past. Gaudium et spes, 24: AAS 58 (1966) 1045.

[4] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 25: AAS 58 (1966) 1045.

[5] IOANNES XXIII, Litt. enc. Mater et magistra, 60: AAS 53 (1961) 416.

[6] Cf CONCILIUM VATICANUM II, Const. past, Gaudium et spex. 25: AAS 58 (1966) 1045-1046; IOANNES PAULUS II, Litt. enc. Centesimus annus 16: AAS 83 (1991) 813.

[7] IOANNES PAUUJS II, Litt, enc. Centesimus amtus, 48; AAS 83 (1991) 854; cf Pius XI, Litt. enc, Quadragesimo anno: AAS 23 (1931) 184-186.

[8] IOANNES PAULUS II, Litt. enc, Centesimus annus, 36: AAS 83 (1991) 838.

[9] IOANNES XXIII, Litt. enc. Pacem in terris, 36: AAS 55 (1963) 266.

[10] Cf IOANNES PAULUS II. Litt. enc. Centesimus annus, 41: AAS 83 (1991) 844.

[11] Pius XII, Nuntius radiophonicus (1 iunii 1941): AAS 33 (1941) 197.

[12] Cf CONCILIUM VATICANUM II, Const. dogm. Lumen gentium, 36: AAS 57 (1965) 42.

[13] IOANNES PAULUS II. Litt. enc. Centesimus annus, 25: AAS 83 (1991) 823.

[14] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 25; AAS 58 (1966) 1045.

[15] Cf IOANNES PAULUS II. Litt. enc. Centesimus annus, 5: AAS 83 (1991) 800.

[16] IOANNES XXIII, Litt. enc. Pacem in terris, 46: AAS 55 (1963) 269.

[17] Cf Leo XIII, Litt, enc, Diuturnum illud: Leonis XIII Acta 2, 271;In., Litt. enc. Immortale Dei: Leonis III Acta 5, 120.

[20] SANCTUS CLEMENS ROMANUS, Epistula ad Corinthios, 61, 1-2: SC 167, 198 – 200 (FUNK 1, 178-180).

[21] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 74; AAS 58 (1966) 1096.

[22] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 74; AAS 58 (1966) 1096.

[23] SANCTUS THOMAS AQUINAS, Summa theologiae, I-II, q. 93, a. ad 2; Ed. LEON. 7, 164.

[24] IOANNES XXIII, Litt. enc. Pacem in terris, 51: AAS 55 (1963) 271.

[25] IOANNES PAULUS II. Litt. enc. Centesimus annus, 44: AAS 83 (1991) 848.

[26] Epistula Pseudo Barnabae, 4. 10: SC 172, 100-102 (FUNK 1, 48).

[27] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 26; AAS 58 (1966) 1046; cf Ibid., AAS 58 (1966) 1096.

[28] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 26; AAS 58 (1966) 1046.

[29] Cf. CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 26; AAS 58 (1966) 1046.

[30] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 84; AAS 58 (1966) 1107.

[31] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 26; AAS 58 (1966) 1047.

[32] Cf. IOANNES PAULUS II. Litt. enc. Centesimus annus, 43: AAS 83 (1991) 847.

[33] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 31; AAS 58 (1966) 1050.

[34] Cf. CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 30; AAS 58 (1966) 1049.

[35] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 31; AAS 58 (1966) 1050.

[36] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 74; AAS 58 (1966) 1096.

[37] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 26; AAS 58 (1966) 1046.

[38] IOANNES PAULUS II. Litt. enc. Sollicitudo rei socialis, 47: AAS 80 (1991) 581.

[39] Cf. IOANNES XXIII, Litt. enc. Pacem in terris, 61: AAS 55 (1963) 274.

[40] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 27; AAS 58 (1966) 1047.

[42] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 29; AAS 58 (1966) 1048-1049.

[43] Cf CONCIliuM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes. 29: AAS 58 (1966) 1048.

[45] SANCTA CATHARINA SENENSIS, II dialogo della Divina provvidenza, 7:ed. G. Cavallini (Roma 1995) p. 23-24.

[46] CONCILIUM VATICANUM II, Const. past. Gaudium et spes, 29: AAS 58 (1966) 1049.

[47] Cf IOANNES PAUlUS II, Litt. enc. Sollicitudo rei socialis, 38-40: AAS 80 (1988) 564-569; Id., Litt. enc. Centesimus annus, 10: AAS 83 (1991) 805-806.

[48] Pius XII, Litt. enc. Summi Pontificatus: AAS 31 (1939) 426.

[49] PIUS XII, Nuntius radiophonicus (1 iunii 1941): AAS 33 (1941) 204.

pápeži

usporiadanie dokumentov